وقف حاج قاسم

اصل13-بهره‌گیری از ظرفیت‌های درونی و بیرونی آستان قدس رضوی در فعالیت‌های حرم مطهر رضوی
اهداف کلان مرتبط:
2. فراهم آوردن امکان زیارت مطلوب برای زائران و مجاوران؛
8. برخورداری از اعتماد و مشارکت عمومی و سرمایه اجتماعی؛
10. سامان‌بخشی و افزایش بهره‌وری بنگاه‌های اقتصادی، خدماتی و نظام اداری و مدیریتی.
از دیرباز، حرم مطهر رضوی ملجأ محبان و شیفتگان امام رضا (علیه السلام) بوده است.

برنامه‌ریزی لازم، به‌منظور افزایش نقش‌آفرینی و فعالیت گروه‌ها، افراد و سازمان‌های داخل و خارج از آستان در این جغرافیای نورانی، یکی از راه‌های افزایش کیفیت خدمات و حفظ هویت مردمی و پویایی این حرم مطهر است که در صورت برنامه‌ریزی مناسب و ایجاد ساختارها و فرایندهای لازم در جهت پشتیبانی از این دیدگاه، دریچه‌های جدیدی از افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت خدمت برای زائران و مجاوران گشوده خواهد گشود.

البته این نکته تأکید می‌گردد که فعالیت‌های ذاتی و مناسکی حرم مطهر رضوی از این قاعده مستثنی می‌باشد.



13-1 ایجاد بسترهای لازم برای ارائه خدمات تخصصی مؤسسات و مجموعه‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آستان قدس رضوی؛

13-2 بهره گیری از خدمت خادمیاران و مردمی‌سازی نظام‌مند و تدریجی فعالیت‌های دارای قابلیت واسپاری حرم مطهر رضوی، با ایجاد فرصت‌ها و اشکال خدمتی جدید؛

13-3 جذب مشارکت‌ها و کمک‌های مردمی به منظور تأمین منابع برگزاری مراسم، رخدادها و مناسک حرم‌مطهر رضوی با هماهنگی حوزه متولی؛

13-4 کمک به حوزه متولی جذب موقوفات و نذورات در جلب مشارکت‌های مردمی به‌منظور تأمین منابع مالی به‌سازی، بازسازی و توسعه حرم مطهر رضوی؛

13-5 انسجام‌ بخشی و تقویت تعامل دوطرفه با نهادهای مرتبط با وظایف و مأموریت‌های حرم مطهر رضوی.

اصل12-صیانت از هنر و معماری، وجوه کالبدی و زیرساختی حرم مطهر رضوی و فراهم ساختن فضای مناسب برای زیارت
اهداف کلان مرتبط:
2. فراهم آوردن امکان زیارت مطلوب برای زائران و مجاوران؛
6. برخورداری مخاطبان از منابع و محصولات غنی و روزآمد علمی و فرهنگی و هنری در موضوع امامت و زیارت.
آستان قدس رضوی دارای هویتی تاریخی و معنوی است که گرداگرد حرم مطهر رضوی و موقوفات آن شکل گرفته و محل تجـمع فعالیتهای اصلی منظومه زیارت است؛

حفظ معنویت و قدسیّت فضای زیارت، ضرورتی مهم درزمینه سازی و تحقق‌بخشی به زیارت مطلوب و بامعرفت است. ب

هره‌گیری مناسب از عناصر هنر معماری اسلامی و ایجاد فضای مطلوب زیارتی، مستلزم توجه کیفی به فضاهای زیارتی، رعایت آراستگی و انتظام فضا و ایمنی متناسب با شان حرم مطهر و انتظارات زائران، همچنین توجه به انسجام کالبدی این مکان مقدس است.

علاوه بر این، اهتمام به آینده‌اندیشی و ملاحظه ضرورت‌های آتی خدمت به زائران حرم مطهر رضوی، عنصر اساسی در طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها است که می‌بایست در تصمیم گیری‌ها به آن توجه ویژه شود.



12-1 اولویت داشتن بهبود بهره‌وری، توسعه کیفی و تحول فضاهای موجود حرم مطهر، بر ایجاد فضاهای جدید با کارکردهای زیارتی و غیرزیارتی؛

12-2 اولویت‌بندی کاربری فضاهای موجود حرم مطهر رضوی براساس نوع خدمات به زائر و تعالی زیارت و انتقال نظام‌مند کاربری‌های غیرزیارتی به بیرون از حریم حرم مطهر رضوی؛

12-3 حفظ اصالت و هویت تاریخی و هنری و معنویت و شکوه تمدنی حرم مطهر رضوی در نوسازیها و توسعه‌ها، با توجه ویژه به دستاوردهای علمی و بهره‌گیری از آرای معماران، صاحب‌نظران و هنرمندان خبره؛

12-4 حفاظت از مجموعه فضاها بناها و گنجینه معماری و هنر حرم مطهر رضوی در نگهداری، تعمیرات و نوسازی ها؛

12-5 محوریت و غلبه جنبه‌های معنوی، کارکردهای زیارتی و نیازهای زائر، در طراحی، توسعه و نوسازی ها؛

12-6 ارتقاء سطح ایمنی و امنیت کالبدی حرم مطهررضوی با به‌سازی و مقاوم سازی ابنیه و همکاری در برنامه‌ریزی و اجرای تدابیر پدافند غیرعامل.

اصل11- تقویت رویکرد زائرمحوری و تسهیل زیارت ازطریق ارائه خدمات با کیفیت
اهداف کلان مرتبط:
2. فراهم آوردن امکان زیارت مطلوب برای زائران و مجاوران؛
8. برخورداری از اعتماد و مشارکت عمومی و سرمایه اجتماعی؛
حفظ کرامت زائران و ارائه خدمات باکیفیت، در طی فرایند زیارت، نیازی اساسی در رویکرد زائرمحوری است که باید در تعیین اولویت‌ها، رعایت عدالت و کیفیت در ارائه خدمات، به ویژه در نقاط تماس -با هدف جلب رضایت زائران- توجهِ مضاعف شود.

11-1 فراهم‌سازی شرایط مطلوب زیارت ازطریق اولویت‌بخشی به نیازهای ضروری زائر در ارائه خدمات و تسهیلات حرم مطهر رضوی ازجمله: پارکینگ، اطعام، فضاهای زیارتی، مسیرهای تردد، راهنمایی زوار و ...؛

11-2 ارتقای آرامش، آراستگی، نظم و افزایش کیفیت خدمات در حرم مطهر رضوی متناسب با انتظارات زائرین و شأن آستان قدس رضوی در عین حفظ کمیّت قابل قبول به‌دور از تجمل‌گرایی و اسراف؛

11-3 ارائه نظام‌مند، هدفمند و عادلانه کلیه خدمات و محصولات اهدایی به زائرین، به‌ویژه غذای مهمانسرای حضرت؛

11-4 ترویج فرهنگ وقف و نذر برای زائران و همکاری با حوزه ذی‌ربط در جمع‌آوری نذورات و موقوفات؛

11-5 شفافیت و گزارش‌دهی و پاسخگویی به زائران، همراه با متناسب‌سازی انتظارات آنها با وظایف و امکانات موجود؛

11-6 تسهیل ارتباط زائران با مسئولان در انتقال مشکلات، پیشنهادها، شکایات و تخلفات؛

11-7 استفاده حداکثری از جغرافیای حرم مطهر رضوی در گسترش فرهنگ میزبانی؛

11-8 پیگیری مستمر مفاد اجرایی و عملیاتی منشور حقوق زائر؛

11-9 فراهم‌سازی دسترسی آسان و به‌لحظه به اطلاعات فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی حرم مطهر رضوی؛

11-10 استانداردسازی و بهینه‌سازی فرایندها و خدمات ارزش‌آفرین برای زائر با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین؛

11-11 همکاری در طراحی و استقرار نظام شایستگی به‌منظور ارتقای بهره‌وری خدّام حرم مطهر رضوی.

11-12 بهبود، انسجام و هماهنگی در وظایف و فرایندهای کاری و خدماتی نقش‌آفرینان سازمانی در حرم مطهر رضوی.

اصل10- ترویج علوم و معارف قرآن و عترت به‌ویژه آموزه‌ها و سبک زندگی رضوی، برای زائران همگام با فرهنگ‌‌سازی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی
اهداف کلان مرتبط:
1. گسترش و نهادینه سازی معارف و سبک زندگی بر گرفته از اسلام ناب محمدی به ویژه آموزه های امام رضا (علیه السلام) در مقیاس فردی، اجتماعی و تمدنی؛
5. صاحبِ نام و اعتبار در پاسخگویی به نیاز همه مخاطبان با محتوای باکیفیت، جامع و اثربخش در حوزه سیره، معارف و فرهنگ رضوی؛
6. برخورداری مخاطبان از منابع و محصولات غنی و روزآمد علمی و فرهنگی و هنری در موضوع امامت و زیارت.
از دیرباز، حرم مطهر رضوی جایگاه ترویج آموزه‌های گرانسنگ و متعالی قرآن و عترت و هدایت انسان‌ها و جوامع بشری به‌سوی کمال در پرتو سنت و سیره نورانی آن حضرت بوده‌ و حضور گسترده و مستمر زائران مشتاق و علاقه‌مند، فرصت ارزشمندی است که با بهره‌گیری از «برنامه‌ریزی دقیق، وسیع و همه‌جانبه»، زمینه‌های گسترش فرهنگ و معارف اسلام ناب محمدی را در ذهن و جان مخاطبان فراهم می‌سازد.

10-1 الگوسازی در تبلیغ و ترویج معارف قرآن و عترت با تاکید برآموزه‌های رضوی و مواجهه مؤثر با بدعت‌ها و خرافات؛

10-2 ترویج و گفتمان‌سازی مضامین بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در برنامه‌های جاری حرم مطهر؛

10-3 متناسب‌سازی برنامه‌ها با نیازهای اقشار مختلف فکری و گروه‌های متنوع زائران از حیث سن، جنسیت، زبان، قومیت و ملیت و...؛

10-4 برنامه‌ریزی برای هویّت‌بخشی و تقویت تأثیر فرهنگی و معنوی وقف و نذر برای واقفان و ناذران؛

10-5 بهره‌گیری از هنر دینی و قالب‌های نوآورانه تبلیغی و ترویجی؛

10-6 بازخوانی نوآورانه مناسک، سنت‌ها و آیین‌های حرم مطهر رضوی ضمن حفظ اصالت آن‌ها (تعادل سنت و نوآوری)، با هدف افزایش شناخت، حضور و مشارکت مردم؛

10-7 واگذاری نظام‌مند فعالیت‌های جانبی (غیرذاتی) مذهبی و فرهنگی حرم مطهر به تشکل‌ها و نهادهای تخصصی؛

10-8 اولویت رویکرد عمومی‌سازی انس، فهم، تدبّر و عمل به قرآن در فعالیت‌های قرآنی حرم مطهر رضوی.

اصل9-ارتقای اثربخشی فرایند زیارت و معرفت‌افزائی زائران
اهداف کلان مرتبط:
3. نهادینه شدن فرهنگ زیارت بامعرفت(زیارت متعالی).
تحقق اهداف فرهنگی و معرفتی زیارت در حوزه‌های فردی و اجتماعی، روح حاکم بر تمامی برنامه‌های حرم مطهر رضوی است و مستلزم خدمات نوآورانه و متنوع، متناسب با قشر، سن، جنس، قومیت و ملیت زائران و مجاوران و دارای پشتوانه علمی متقن است.
9-1 جهت‌گیری و انسجام خدمات و پیام‌های اصیل فرهنگی متناسب با نیازها و ویژگی‌های مخاطبان؛
9-2 تمرکز بر فعالیت‌های مذهبی و ارتقای مراسم و مناسک ذاتی و برنامه‌های حضوری حرم مطهر رضوی، به‌منظور ارتقای کیفیت زیارت و معرفت‌افزایی دینی زائران؛
9-3 ارزیابی مستمر اثربخشی برنامه‌ها و فعالیت‌ها و اتخاذ اقدامات اصلاحی از جمله: جایگزینی برنامه‌های کم‌اثر با برنامه‌های جدید و غلبه کیفیت بر کمیّت برنامه‌ها؛
9-4 پیگیری مستمر مفاد اعتقادی و معرفتی منشور حقوق زائر؛
9-5 بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌ها و فضای مجازی برای فراهم آوردن امکان زیارت از راه دور و دسترسی علاقه‌مندان به برنامه‌های جاری حرم مطهر در چارچوب سیاست‌های رسانه‌ای آستان قدس رضوی.

حرم مطهر رضوی
رسالت اصلی حرم مطهر رضوی، خدمت به زائران با تمشیت مطلوب امور حرم مطهر رضوی، ارتقای اثربخشی فرایند زیارت، تبیین و ترویج معارف اسلام ناب محمدی با تاکید بر سیره و معارف رضوی و توسعه فرهنگ وقف و نذر، با پشتوانه علمی و پژوهشی متقن و تکیه بر رویکرد سیستمی است.

تعالی زیارت و خدمت به زائران و توجه به نیازهای معین و مشخص گروه‌های هدف، در طراحی و عرضه خدمات، اصل مورد تأکید و شاخص اصلی ارزیابی فرایندها و نتایج است و سطح مورد انتظار خدمات رضایت حداکثری زائران از طریق تحقق الگوی فاخر مدیریت کارآمد اماکن مذهبی در جهان اسلام است.

اصول موضوعه
اصل9- ارتقای اثربخشی فرایند زیارت و معرفت‌افزائی زائران؛

اصل10- ترویج علوم و معارف قرآن و عترت به‌ویژه آموزه‌ها و سبک زندگی رضوی، برای زائران همگام با فرهنگ‌‌سازی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی؛

اصل11- تقویت رویکرد زائرمحوری و تسهیل زیارت ازطریق ارائه خدمات باکیفیت؛

اصل12- صیانت از هنر و معماری، وجوه کالبدی و زیرساختی حرم مطهر رضوی و فراهم ساختن فضای مناسب برای زیارت؛

اصل13- بهره‌گیری از ظرفیت‌های درونی و بیرونی آستان قدس رضوی در فعالیت‌های حرم مطهر رضوی.

سیاست های عمومی
1. رعایت مبانی و احکام شرع انور و صیانت از جایگاه و شأن معنوی آستان قدس رضوی در کلیه امور؛
2. هماهنگی و انطباق جهت‌گیری‌ها و اقدامات با اصول انقلاب اسلامی، قانون اساسی، سیاست‌های کلی نظام، رهنمودهای مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و قوانین و مقررات موضوعه؛
3. تعالی امر زیارت و زائرمحوری اصل حاکم بر تمام امور آستان قدس رضوی؛
4. صیانت، افزایش بهره‌وری و توسعه نذورات، موقوفات و دارایی‌های حاصل از آنها و بهره‌برداری بهینه از دارایی‌ها، از جمله: املاک و اراضی، گنجینه‌های هنری و تاریخی و میراث فرهنگی رضوی با پایبندی تام به نیات واقفان و ناذران؛
5. بهره‌گیری حداکثری از مشارکت‌ها و ظرفیت‌های مردمی و پرهیز از تصدی‌گری در فعالیت‌ها؛
6. حاکمیت ارزش‌های بنیادین اسلامی و انقلابی بر فعالیت‌ها و موضع‌گیری‌های سیاسی، با رعایت کامل شئون آستان قدس رضوی و جذب حداکثری مخاطبان دارای سلایق متنوع فکری، سیاسی و اجتماعی؛
7. ارتباط و تعامل پیوسته با بدنه خبرگان پایبند به مبانی انقلاب اسلامی و علاقه‌مند به امام رضا(ع) با سلایق متفاوت؛
8. بهره‌مندی از سرمایه انسانی مؤمن، انقلابی، کارآمد و مشتاق خدمت؛
9. پویایی، خلاقیت، نوآوری و تحول سازمانی با نظام نظارت هوشمند، برنامه‌های مؤثر و کارآمد، زنجیره ارزش خدمات و محصولات در حوزه‌های مختلف فعالیتی؛
10. هم‌افزایی ظرفیت‌ها و مزیت‌های بخش‌های فرهنگی، علمی، اقتصادی، اجتماعی و نذوراتی و موقوفاتی در طراحی، اجرا و توسعه فعالیت‌ها با بهره گیری از رسانه، فضای مجازی و فناوری اطلاعات؛
11. پایبندی به برنامه‌ها، رعایت دقیق انضباط مالی و اداری و تبعیت از مقررات و آیین‌نامه‌های ابلاغی؛
12. شفاف‌سازی و پاسخ‌گویی دقیق و به‌هنگام؛
13. حضور و همکاری در کنار حوزه‌ی علمیه و روحانیت معظّم؛
14. همکاری با مدیریت‌های دولتی به نحو مقتضی و متناسب با مأموریت‌های آستان قدس رضوی.

اهداف کلان
1. گسترش و نهادینه‌سازی معارف و سبک زندگی بر گرفته از اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و آله) به‌ویژه آموزه‌های امام رضا (علیه السلام) در مقیاس فردی، اجتماعی و تمدنی؛
2. فراهم‌آوردن امکان زیارت مطلوب برای زائران و مجاوران؛
3. نهادینه‌شدن فرهنگ زیارت بامعرفت (زیارت متعالی)؛
4. بهره‌مندی مجاوران و زائران نیازمند از خدمات اجتماعی با اولویت توانمندسازی آنان؛
5. صاحبِ نام و اعتبار در پاسخگویی به نیاز همه مخاطبان با محتوای باکیفیت، جامع و اثربخش در حوزه سیره، معارف و فرهنگ رضوی؛
6. برخورداری مخاطبان از منابع و محصولات غنی و روزآمد علمی و فرهنگی و هنری در موضوع امامت و زیارت؛
7. بهره‌مندی از نظام نوآورانه، کارا و اثربخش در آفرینش، عرضه و مدیریت محتوا، محصول و خدمت علمی وفرهنگی و هنری؛
8. برخورداری از اعتماد و مشارکت عمومی و تقویت سرمایه اجتماعی؛
9. افزایش بهره‌وری حوزه وقف‌ونذر1 و ایجاد تعادل میان منابع و مصارف آن در چارچوب نیات واقفان و ناذران؛
10. سامان‌بخشی و افزایش بهره‌وری بنگاه‌های اقتصادی، خدماتی و نظام اداری و مدیریتی.




1. منظور از حوزه وقف و نذر، کلیه امور مرتبط با آن از جمله، فرهنگ سازی، زیرساختها، فرآیندهای جذب و مدیریت، موقوفه ها و نذورات است.

ارزش‌های بنیادین
1. پایبندی به آموزه‌های والای رضوی:
الگو و اسوه‌بودن خادمان و کارکنان در التزام و عاملیت به معارف عمیق اسلامی و سیره وثیق عالم آل محمد، امام علی ابن موسی الرضا علیه آلاف التحیه والثناء؛
2. اخلاق و معنویت:
ارتباط زنده با امر مقدس در بطن زندگی روزمره، در چارچوبی عقلانی، در سطحِ فردی و اجتماعی؛

3. عدالت:
تلاش برای گسترش عدالت در تمامی شئون اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و رعایت انصاف در توزیع خدمت و بهره‌برداری از فرصت‌ها و مبارزه با ظلم و سلطه‌گری و فساد در سطوح فردی، اجتماعی و سازمانی؛

4. عقلانیت، دانش‌محوری و بهره‌‌وری:
دانایی‌محوری و بهره‌گیری از علم و کاربست آن در مدیریت و اداره امور به منظور دستیابی به اهداف با بکارگیری بهینه منابع و ظرفیتها و افزایش کارآمدی آنها؛

5. ولایت‌مداری و روحیه انقلابی:
التزام و تبعیت از ولایت فقیه، تقویت نظام جمهوری اسلامی و پاسداشت اندیشه‌های امام و رهبری، تحول‌خواهی و تلاش جهادی خستگی ناپذیر، برگرفته ازاعتقاد به اصل «ما می توانیم» با امیدواری و نگاه خوشبینانه به آینده؛

6. عزت و اقتدار اسلام و تشیع:
توجه به حفظ و ارتقای جایگاه اسلام و تشیع، رعایت مصالح و منافع و التزام به یاریگری و نصرت اسلام و انقلاب در تصمیم و رفتار؛

7. مسئولیت‌پذیری و پایبندی به حقوق واقفان و ناذران:
پایبندی به اصول، قواعد و ضوابط سازمانی، حفظ حقوق زائران، مردم، همکاران و سازمان و امانتداری و پایبندی به حقوق واقفان و ناذران؛

8. مردم‌داری و خدمتگزاری جهادی:
رعایت کرامت انسانی و پاسخ‌گویی صادقانه و شفاف و خدمت خالصانه، جهادی و مشتاقانه توأم با کرامت به زائران، مجاوران، مراجعان، همکاران و عموم مردم.

چشم انداز
با اتکال به قدرت لایزال الهی و در پرتو عنایات حضرت امام علی بن موسی الرضا (علیه آلاف التحیه و الثناء) و در مسیر تحقق اهداف انقلاب اسلامی و ایجاد تمدن نوین اسلامی در افق 1410 و مقیاس جهانی:

آستان قدس رضوی
پویاترین1، کارآمدترین2 ، هم‌افزاترین3 و اثرگذارترین نهاد اسلامی،
شایسته‌ترین خادم برای بیشترین زائر اهل بیت (علیهم‌السلام)،
الهام‌بخش4 در تبیین و ترویج قرآن و عترت،
برترین مرجع5 سیره، معارف و فرهنگ رضوی،
دارای بیشترین ذخایر، تولیدات و خدمات اثربخشِ علمی، فرهنگی، اجتماعی و هنری در حوزه‌های امامت و زیارت،
و الگوی پیشرو در اقتصاد ِ مبتنی بر وقف و نذر خواهد بود.





1. پویایی: آینده‌نگری و رویارویی فعالانه و عالمانه با مسائل، مبتنی بر دانش، چابکی و انعطاف‌پذیری.
2.کارآمدی: بهره گیری حداکثری از استعدادها، ظرفیت‌ها و مزیت‌ها در راستای تحقق اهداف.
3. هم‌افزایی: انسجام و همکاری تنگاتنگ واحدهای تابعه و دارای ارتباط، تعامل و مشارکت با نهادهای ملی و بین‌المللی در مسیر تحقق اهداف.
4.الهام بخش: سرآمدی در کیفیت، گستردگی و اثربخشی فعالیت‌ها و زمینه سازی برای بهره گیری نهادهای مشابه از الگوهای مدیریتی و عملکردی آستان قدس رضوی.
5.برترین مرجع: برخورداری از جایگاه برتر و شناخته‌شده در یک یا چند موضوع مشخص به واسطه کیفیت، جامعیت و اثربخشی و الگو در در پاسخگویی و رفع نیازهای فردی و اجتماعی درحوزه‌های کارکردی.

ماموریت

آستان قدس رضوی
نهادی است اسلامی با محوریت حرم1 مطهر امام علی بن‌موسی الرضا (علیه آلاف التحیه والثناء)،
پشتیبان و الهام‌بخش شیعیان و محبان اهل بیت2 (علیهم السلام) در اعتلای کلمه توحید و تحکیم عهد امت با امام؛
که با به‌کارگیری تمامی ظرفیت‌های درونی و محیطیِ ملی و بین‌المللی، به‌ویژه سرمایه انسانی مؤمن، کارآمد و انقلابی،
به توسعه و تعالی زیارت، خدمتگزاری زائران و مجاوران آن حضرت، به ویژه نیازمندان،
تبیین معارف اسلام ناب محمدی با تأکید بر آموزه‌های رضوی، اجرای کامل نیّات واقفان و گسترش بهینه موقوفات و نذورات می‌پردازد.

1 .حرم مطهر رضوی نماد تجلی حضور قدسی امام رضا (علیه السلام) و تحقق‌بخش مناسک عظیم زیارت است.
از این رو، هرچند محیط‌های شهری، ملی و بین‌المللی، به مثابه دوایر متحدالمرکز، شعاع‌های دیگر فعالیت‌های محیطی این آستان مقدس را تشکیل می‌دهند، اما خود حرم مطهر رضوی، کانون اصلی توجهات و فعالیت‌های آستان قدس رضوی است، این حرم مقدس، فلسفه پیدایش آستان قدس رضوی و تعیین‌کننده هویت تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی و حتی اقتصادیِ آن است. آستان قدس رضوی، به لحاظ تاریخی، قرن‌ها نهادِ متولی حرم مطهر رضوی امام رضا (علیه السلام) موقوفات آن و میزبان زائران آن حضرت بوده است. با این همه، شخصیت نورانی امام رضا (علیه السلام) و نیز سایر اهل‌بیت (علیهم السلام)، تنها به آستان قدس تعلق ندارد و تمامی تفکرات، اشخاص و نهادهای شیعی، دولتی و غیردولتی، را شامل می‌شود.
2. محبان اهل بیت (علیهم السلام) عموم مسلمانان و حتی غیرمسلمانان دوستدار اهل بیت (علیهم السلام) هستند.

روش و مراحل تدوین سند
روش و مراحل انجام کار و ترتیباتی که طی آن سند فعلی سیاست‌های آستان قدس رضوی تدوین شده به شرح زیر است:

1- تشکیل کارگروه تخصصی مشورتی متشکل از اساتید و خبرگان امر سیاست‌گذاری؛
2- مرور انواع مدل‌های سیاست‌گذاری وگزینش مدل مناسب؛
3- بررسی احکام مقام معظم رهبری مد ظله العالی و اسناد بالادستی مانند بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و اصول موضوعه فعالیت‌های اقتصادی دستگاه‌های تحت پوشش دفتر مقام معظم رهبری و دیدگاه‌های تولیت محترم آستان قدس رضوی؛
4- احصاء مسائل بخش‌های مختلف آستان قدس رضوی با مشارکت مدیران و کارشناسان این مجموعه‌ها؛
5- بازخوانی و اصلاح توافق بر مضامین اسناد راهبردی (بیانیه مأموریت؛ سند چشم‌انداز؛ و ارزش‌های بنیادین)
6- توافق بر متن مأموریت و چشم‌انداز و ارزش‌های بنیادین و تدوین اهداف کلان؛
7- تدوین اصول موضوعه مشتمل بر نگرش مبنا و راهکارهای اساسی حل مسائل؛
8- تدوین سیاست‌های بخشی شامل پیشنهادها، راه‌حل‌ها و چارچوب‌های کنش در تحقق اهداف بخش‌های مختلف آستان قدس رضوی با بهره‌مندی فراگیر از نظرات حدود 50نفر از کارشناسان و مدیران بخش‌های مربوطه و تدقیق سیاست‌ها با نظر خبرگان؛
9- تنظیم نهایی با توجه و ابتنا بر اسناد بالادستی (مندرج در بند3).


در نهایت و پس از طی مراحل نه‌گانه فوق و بازبینی مکرر سیاست‌ها با توجه به نظرات و پیشنهادهای اخذ شده سند سیاست‌های کلان آستان قدس رضوی مشتمل بر بخش‌های زیر تدوین و ارائه گردید:

مأموریت
بیانیه چشم‌انداز
ارزش‌های بنیادین (8 ارزش)
اهداف کلان (10 هدف)
سیاست‌های عمومی (14 سیاست)
اصول موضوعه (31 اصل)
سیاست‌های بخشی ( 244 سیاست)


در تدوین این سند تلاش شده است تا حد امکان از ورود به لایه برنامه‌ریزی راهبردی و عملیاتی اجتناب و با وفاداری به سطح سیاست‌گذاری کلان، به تبیین رویکردها و انتظارات در همان سطح پرداخته شود. با این‌همه، لزوم رفع تعارض، موازی‌کاری و ابهام در وظایف، مأموریت‌ها، جغرافیای عمل و مخاطبِ مجموعه‌های تابعه باعث شده است به ناچار در برخی موارد از سطح سیاست‌گذاری عدول و سیاست‌هایی نزدیک به اجرا، حاکم بر وظایف و ماموریت‌ها و حوزه‌های عمل مجموعه‌ها تدوین شود. بنابراین به‌منظور سودمندی بیشتر سند، معیارهایی همچون «دقت، قاطعیت محتوا، پیشگیری از دوگانگی برداشت‌ها و تعارضات راهبردی و عملیاتی در برنامه‌های تابعه» بر «یک‌دستی و هم‌ترازی در فحوای سیاست‌ها» ترجیح داده شده است.

تمام توجه بر این بوده است سیاست‌های حاضر به نحوی تنظیم گردد که چارچوبی برای هم‌افزایی مجموعه‌های آستان قدس رضوی، کاهش موازی‌کاری‌ها و جلوگیری از تضییع توان‌ها به وجود آورد و زمینه تحقق مأموریت‌های ابلاغی مقام معظم رهبری مد ظله العالی را فراهم آورد. ضمن قدرشناسی فراوان از تمامی کارشناسان و مدیران دلسوز این آستان مقدس امیدواریم مجموعه تدابیر و کوشش‌های انجام‌شده و حسن اجرای تکالیف پیشِ رو، موجبات رضایت ولی‌نعمتمان حضرت رضا علیه آلاف التحیه و الثناء را فراهم آورد.

نگرش به سیاست‌گذاری و طراحی سازوکار آن در آستان قدس رضوی موضوع جدیدی نیست و حداقل در دو دوره از ادوار مدیریتی گذشته، تلاش‌های ارزشمندی صورت گرفته که منجر به تدوین دو سند به‌شرح زیر شده است:

الف - برنامه راهبردی (سال 1391)
این برنامه به‌ صورت یک پروژه تفصیلی در فروردین ماه 1383 آغاز شد و برونداد آن، سندی 2700 صفحه‌ای‌ بود که در قالب مجموعه‌ای 8 جلدی با عنوان «مستندات برنامه‌ریزی راهبردی آستان قدس رضوی» در سال 1389 منتشر گردید.


ب – تدوین سیاست‌های کلان آستان قدس رضوی (سال 1396)
پس از ارتحال تولیت آستان قدس رضوی، «مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین عباس واعظ طبسی»، رهبر معظم انقلاب، در 17 اسفندماه 1394، در حکم انتصاب تولیت جدید، «حجت‌الاسلام و المسلمین ابراهیم رئیسی»، محورهای هفت‌گانه‌ای را به‌عنوان جهت‌گیری‌های اصلی آستان قدس رضوی ابلاغ فرمودند. این حکم که به «منشور هفتگانه» معروف است، افق‌ها و مأموریت‌های جدیدی را پیش روی این آستان نهاد؛ خدمت به زائران و مجاوران به ویژه ضعفا و نیازمندان، بیشترین بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی ... و نگهداری گنجینه منحصربه‌فرد بناها و فضاها، برخی از فرازهای این منشور راهبردی هستند.
برای نیل به وضعیت مطلوب و تحقق مفاد منشور هفتگانه، تدوین سند سیاست‌های کلان آستان قدس رضوی در سال 1395 آغاز شد و در نهایت، 30 سیاست‌ اصلی، 175 عامل حیاتی موفقیت (CSF) و 485 شاخص کلیدی عملکرد (KPI) طراحی و به زیرمجموعه‌ها ابلاغ گردید.


پ. دوره جاری؛ بازبینی و تکمیل اسناد راهبردی آستان قدس رضوی (سال 1399)
گذشت زمان –بیش از10 سال از تدوین سند اول و 3سال از سند دوم- و ابلاغ ماموریت‌های جدید نسبت به این دو سند و همچنین ضرورت ساماندهی برخی از موازی‌کاری‌ها، بازبینی جهت‌گیری‌ها و سیاست‌های کلان آستان قدس رضوی را ضروری می نمود. بدین منظور و با دستور تولیت محترم، اداره کل بررسی و نظارت راهبردی، موظف به پیگیری و انجام این مهم گردید. با توسل به امام علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیه و الثناء و بهره‌مندی از توان اساتید، کارشناسان خبره کشوری، مدیران باتجربه و کارشناسان خبره آستان قدس رضوی، بروزرسانی و بازطراحی وضعیت مطلوب در قالب سند سیاست‌های این آستان مقدس، با رویکردهای زیر آغاز شد:
بهره‌گیری کامل از نقاط قوت اسناد راهبردی سابق در بروزرسانی یا بازطراحی فرآیندها باتوجه به مأموریت‌ها و شرایط محیطی و مسائل جدید؛
ساماندهی فعالیت‌های موازی واحد‌های تخصصی و مسائل فعلی آستان با نگاهی آینده‌پژوهانه.
پرهیز از تدوین مدل علمی جدید و یا انجام پژوهش‌های مبنایی موشکافانه یا راهبردنگاری تفصیلی و ... (علیرغم اذعان به سودمندی آنها) به‌دلیل زمان‌بری این روش‌ها