گام 11
اصل از همه بهتر بودن
یکی از عوامل ارزش آفرین و از سویی مسئولیت آفرین برای انسانها و موجودات، اضافه تشریفی، انتساب و وجود وابستگی آنها به خدا و یا انسانها و یا مکانهای مقدّس است ،چنانچه:
کعبه با آنکه أحجاری بیش نیست، به خاطر انتسابش به خداوند «بیتّ الله» نامیده شده و به مقدّ سترین خانه تبدیل گشته است .
ناقه (شتر) حضرت صالح به خاطر خلقت معجزه آسای آن ،«ناقة الله» نامیده می شود .
تربت مرقد امام حسین علیه السلام به خاطر انتسابش به سیدالشهدا علیه السلام، مقامی رفیع می یابد تا جایی که مانند خطّ قرآن حرمت یافته و احکامی خاص برایش وضع می گردد .
عصای موسی به خاطر انتسابش به موسی کلیم الله میراث نبوّت می شود و آیت حق می گردد .
سگی دنباله رو اصحاب کهف می گردد و به خاطر انتسابش با خوبان الهی در قرآن از آن به خوبی یاد می شود. این قاعده حتی در عالم الفاظ هم جاری است و اگر لفظ نکره ای به لفظی معرفه اضافه شود، با کسب معرفه از آن لفظ ،خود نیز معرفه و شناخته شده می شود.
بر این اساس وابستگی فکری انسان به انسانهای برتر و مقدّس و خدمت در بیوتات اهل بیت علیهم السلام سبب شرافت ،کسب اعتبار و مقام و منزلت اجتماعی خواهد شد .
حرمبانان و خادمان حرم رضوی علیه السلام نیز به بیت ولایت و امام رئوف علی ابن موسی الرضا علیه السلام وابسته اند و به همین دلیل از این امام بزرگوار و بیت مقدّس کسب قداست میکنند و ثواب عبادت آنان نیز مضاعف است، امّا به دلیل همین انتساب در صورت ارتکاب هر خطایی، عقاب خطای آنان نیز بیشتر از دیگران میشود، چنانچه همین حکم به نحوی دیگر درباره همسران نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به خاطر انتسابشان با بیت نبوّت جاری است .
قرآن خطاب به زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم میفرماید:
(یا نساء النّبی لستنّ کأحدٍ من النّساء…)
«ای همسران پیامبر، شما همچون یکی از زنان معمولی نیستید…»
(یا نساء النّبی من یأت منکنّ بفا حشةٍ مبینةٍ یضاعف لها العذاب ضعفین و کان ذلک علی الله یسیرا * و من یقنت منکنّ للله ورسوله و تعمل صالحاً نؤتها أجرهاً مرّتین و أعتدنا لهارزقا کریما) احزاب/31-30
«ای همسران پیامبر! هر کدام از شما گناه آشکار و فاحشی مرتکب شود عذاب او دو چندان خواهد بود و این برای خدا آسان است.* و هر کس از شما برای خدا و پیامبرش خضوع کند و عمل صالح انجام دهد، پاداش او را دوچندان خواهیم ساخت و روزی پر ارزشی برای او آماده کرده ایم».
در روایات متعددی از اهل بیت علیهم السلام بر حفظ این شأن و انتساب تأکید شده و اینکه منتسبین به بیت ولایت با مراقبت از اعمال خویش می توانند به مقام «مناّ اهل بیت» نائل آیند و گرنه از این مقام ساقط خواهند شد .
امام مهدی(عج) در نامه خود به شیخ مفید میفرمایند:
(فلْیعْمل کلّ امری منکم بما یقرب به من محبّتنا و لیتجنّب ما یدنیه من کراهتنا و سخطنا فإنّ أمرنا بغتةً فجأة حین لا تنفعه توبة و لا ینْجیه من عقابنا ندمٌ علی حوبةٍ)
«هر یک از شما باید کاری کند که به محبتّ ما نزدیک شود و از کاری که او را به نفرت و خشم ما نزدیک میسازد، دوری کند، زیرا که قضیه ظهور ما ناگهانی و بیخبر اتفاق میافتد به طوری که دیگر نه توبه ای به حالش سودمند می افتد و نه پشیمانی از گناه او را از کیفر ما می رهاند».
حمّاد بن لحّام از حضرت صادق علیه السلام نقل می کند که پدرش فرمود: «فرزندم! تو هم اگر بر خلاف عمل من رفتار کنی ،فردای قیامت با من در یک منزل فرود نخواهی آمد. (إنکّ إن خالفتنی فی العمل لم تنزل معی غداً فی المنزل) سپس فرمود: خداوند عزوجل نپذیرفته است که مردمی ولایت و دوستی عده ای را بپذیرند و برخلاف کردار آنها عمل کنند و با این حال، روز قیامت با آنها هم منزل و هم درجه شوند. به خداوند کعبه سوگند که هرگز چنین نشود».
امام صادق علیه السلام نقل میکند که: من و پدرم بیرون آمدیم تا اینکه به میان قبر و منبر(رسول خدا) رسیدیم. جمعی از شیعیان در آنجا بودند. پدرم به آنها سلام کرد و آنها جواب سلامش را دادند . آنگاه پدرم فرمود: «به خدا سوگند که من بوی شما و روح شما را دوست دارم. پس با پارسایی و کوشیدن در عمل خود، مرا در این محبتّ یاری رسانید و بدانید که ولایت و دوستی ما جز با پارسایی و کوشش به دست نمی آید. هر کدام از شما بنده ای را به امامت برگزیند باید به کردار او اقتدا و عمل کند». امام صادق علیه السلام می فرمایند:
(إیاکم أنْ تعْملوا عملاً یعیرونا به، فانّ ولد السّوء یعیر والده بعمله کونوا لمن انقطعتم إلیه زیناً و لا تکونوا علیه شیناً)
«مبادا کاری کنید که به سبب آن ما را سرزنش کنند؛ زیرا به سبب کردار فرزند بد، پدر او سرزنش میشود. برای کسی که به او دل سپرده اید (امام خود)، مایه آراستگی باشید و باعث ننگ و زشتیاش نباشید».
قال الصادق علیه السلام:
(إنّ الحسن من کلٍّ حسنٌ و إنه منک أحسن لمکانک منّا)
«هر کار نیکو از هر کسی نیکوست و از تو به خاطر جایگاهی که نسبت به ما داری نیکوتر».
به همین دلیل انتظار اهل بیت علیهم السلام از وابستگان نسبی و معنوی خود (خدّام، شاگردان و شیعیان) رعایت ضوابط دینی و اخلاقی تا سر حدّ نیل به مقام بهترین هاست.
اصل از همه بهتر بودن
یکی از عوامل ارزش آفرین و از سویی مسئولیت آفرین برای انسانها و موجودات، اضافه تشریفی، انتساب و وجود وابستگی آنها به خدا و یا انسانها و یا مکانهای مقدّس است ،چنانچه:
کعبه با آنکه أحجاری بیش نیست، به خاطر انتسابش به خداوند «بیتّ الله» نامیده شده و به مقدّ سترین خانه تبدیل گشته است .
ناقه (شتر) حضرت صالح به خاطر خلقت معجزه آسای آن ،«ناقة الله» نامیده می شود .
تربت مرقد امام حسین علیه السلام به خاطر انتسابش به سیدالشهدا علیه السلام، مقامی رفیع می یابد تا جایی که مانند خطّ قرآن حرمت یافته و احکامی خاص برایش وضع می گردد .
عصای موسی به خاطر انتسابش به موسی کلیم الله میراث نبوّت می شود و آیت حق می گردد .
سگی دنباله رو اصحاب کهف می گردد و به خاطر انتسابش با خوبان الهی در قرآن از آن به خوبی یاد می شود. این قاعده حتی در عالم الفاظ هم جاری است و اگر لفظ نکره ای به لفظی معرفه اضافه شود، با کسب معرفه از آن لفظ ،خود نیز معرفه و شناخته شده می شود.
بر این اساس وابستگی فکری انسان به انسانهای برتر و مقدّس و خدمت در بیوتات اهل بیت علیهم السلام سبب شرافت ،کسب اعتبار و مقام و منزلت اجتماعی خواهد شد .
حرمبانان و خادمان حرم رضوی علیه السلام نیز به بیت ولایت و امام رئوف علی ابن موسی الرضا علیه السلام وابسته اند و به همین دلیل از این امام بزرگوار و بیت مقدّس کسب قداست میکنند و ثواب عبادت آنان نیز مضاعف است، امّا به دلیل همین انتساب در صورت ارتکاب هر خطایی، عقاب خطای آنان نیز بیشتر از دیگران میشود، چنانچه همین حکم به نحوی دیگر درباره همسران نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به خاطر انتسابشان با بیت نبوّت جاری است .
قرآن خطاب به زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم میفرماید:
(یا نساء النّبی لستنّ کأحدٍ من النّساء…)
«ای همسران پیامبر، شما همچون یکی از زنان معمولی نیستید…»
(یا نساء النّبی من یأت منکنّ بفا حشةٍ مبینةٍ یضاعف لها العذاب ضعفین و کان ذلک علی الله یسیرا * و من یقنت منکنّ للله ورسوله و تعمل صالحاً نؤتها أجرهاً مرّتین و أعتدنا لهارزقا کریما) احزاب/31-30
«ای همسران پیامبر! هر کدام از شما گناه آشکار و فاحشی مرتکب شود عذاب او دو چندان خواهد بود و این برای خدا آسان است.* و هر کس از شما برای خدا و پیامبرش خضوع کند و عمل صالح انجام دهد، پاداش او را دوچندان خواهیم ساخت و روزی پر ارزشی برای او آماده کرده ایم».
در روایات متعددی از اهل بیت علیهم السلام بر حفظ این شأن و انتساب تأکید شده و اینکه منتسبین به بیت ولایت با مراقبت از اعمال خویش می توانند به مقام «مناّ اهل بیت» نائل آیند و گرنه از این مقام ساقط خواهند شد .
امام مهدی(عج) در نامه خود به شیخ مفید میفرمایند:
(فلْیعْمل کلّ امری منکم بما یقرب به من محبّتنا و لیتجنّب ما یدنیه من کراهتنا و سخطنا فإنّ أمرنا بغتةً فجأة حین لا تنفعه توبة و لا ینْجیه من عقابنا ندمٌ علی حوبةٍ)
«هر یک از شما باید کاری کند که به محبتّ ما نزدیک شود و از کاری که او را به نفرت و خشم ما نزدیک میسازد، دوری کند، زیرا که قضیه ظهور ما ناگهانی و بیخبر اتفاق میافتد به طوری که دیگر نه توبه ای به حالش سودمند می افتد و نه پشیمانی از گناه او را از کیفر ما می رهاند».
حمّاد بن لحّام از حضرت صادق علیه السلام نقل می کند که پدرش فرمود: «فرزندم! تو هم اگر بر خلاف عمل من رفتار کنی ،فردای قیامت با من در یک منزل فرود نخواهی آمد. (إنکّ إن خالفتنی فی العمل لم تنزل معی غداً فی المنزل) سپس فرمود: خداوند عزوجل نپذیرفته است که مردمی ولایت و دوستی عده ای را بپذیرند و برخلاف کردار آنها عمل کنند و با این حال، روز قیامت با آنها هم منزل و هم درجه شوند. به خداوند کعبه سوگند که هرگز چنین نشود».
امام صادق علیه السلام نقل میکند که: من و پدرم بیرون آمدیم تا اینکه به میان قبر و منبر(رسول خدا) رسیدیم. جمعی از شیعیان در آنجا بودند. پدرم به آنها سلام کرد و آنها جواب سلامش را دادند . آنگاه پدرم فرمود: «به خدا سوگند که من بوی شما و روح شما را دوست دارم. پس با پارسایی و کوشیدن در عمل خود، مرا در این محبتّ یاری رسانید و بدانید که ولایت و دوستی ما جز با پارسایی و کوشش به دست نمی آید. هر کدام از شما بنده ای را به امامت برگزیند باید به کردار او اقتدا و عمل کند». امام صادق علیه السلام می فرمایند:
(إیاکم أنْ تعْملوا عملاً یعیرونا به، فانّ ولد السّوء یعیر والده بعمله کونوا لمن انقطعتم إلیه زیناً و لا تکونوا علیه شیناً)
«مبادا کاری کنید که به سبب آن ما را سرزنش کنند؛ زیرا به سبب کردار فرزند بد، پدر او سرزنش میشود. برای کسی که به او دل سپرده اید (امام خود)، مایه آراستگی باشید و باعث ننگ و زشتیاش نباشید».
قال الصادق علیه السلام:
(إنّ الحسن من کلٍّ حسنٌ و إنه منک أحسن لمکانک منّا)
«هر کار نیکو از هر کسی نیکوست و از تو به خاطر جایگاهی که نسبت به ما داری نیکوتر».
به همین دلیل انتظار اهل بیت علیهم السلام از وابستگان نسبی و معنوی خود (خدّام، شاگردان و شیعیان) رعایت ضوابط دینی و اخلاقی تا سر حدّ نیل به مقام بهترین هاست.
